Jamiyatimizda “nikoh” so`zi nima ekanligi va kimga ishlatishi mumkinligi haqida ko`p bahs-munozaralar bo`lmoqda.
Nima sababdan masihiylar bu borada o`z qarashlarini himoya qilishga harakat qilmoqdalar.
Bu bizlar uchun ancha muhim, chunki “nikoh” so`zining ma`nolari ko`payib qoldilar, odamlarning shaxsiy qadriyatlaridan kelib chiqqan holda bu so`zning ma`nosi bir jinsli nikohlar, bir-biri bilan yashaydigan juftliklar, oila, soxta nikoh, jinsiy aloqa va hokazolar. Mavzuimiz oddiy bo`lishi mumkin, ammo siz so`zlariga qanday ma`no berishingizdan qat`iy nazar muhim oqibatlariga ega bo`lmoqda.
Nikoh so`zining masihiycha tushunchasi nimadan iborat?
- Nikoh Xudodan yaratilgan
Insoniyat gunohga qulashdan oldin Xudo nikohni yaratib bergan edi, va bu narsa ancha muhimdir. Bu mukammal dunyoning va go`zal jannatning qadrli bo`lagi bo`lgan edi. Odam Ato va Momo Havo o`rtasida nikohi Xudodan berilgan ajoyib sovg`asi edi. Gunoh qilgandan keyin odamlar nikohni buzib qo`yishgan edilar, ammo nikohning ustuvor tamoyillari Xudo tomonidan yaxshi deb tan olingan edi. (Ibt. 2:24)
- Erkak va ayol o`rtasida umrbod ittifoqi
Masihiylar nikohga ishonishadilar. Biz shu so`zning mohiyatini muhokama qilmoqchi emasmiz. Ayol va erkak o`rtasida umrbod ittifoqi – bu nikoh bo`yicha masihiy qarashlarining muhim va oydin bo`laklari. Albatta, bu qarashlarining oqibatlari juda kuchli ta`sirni o`tkazyapti. (Ibt. 1:27; 2:18; Mat. 19:4-6; Ef. 5:22-23)
Hammaga ayonki, va tarix ko`rsatmoqda-ki, nikoh hamisha Yaratganning niyatlaridek bo`lmagan edi. Masalan, o`zaro rozilik va ayolning nikohdagi o`rni bo`lishi kerak bo`lgan mezonlari bo`yicha hamisha bo`lmagan edi. Ammo, qayd etish kerak, nikohning ustuvor tamoyillari nafaqat masihiy dinida qo`llanilgan edi. U dindan va madaniyatdan qat`iy nazar bir necha o`n yilliklar oldin hammalar uchun muhim deb tan olingan edi.
- Sen meni to`ldiryapsan.
Garchi erkak va ayol bir-biridan farq qilayotgan bo`lsa-da, ammo nikohda ular bir-birini to`ldirib olmoqdalar, deb hisoblaydilar masihiylar. Bu bir tononli shartnoma emas: erkak va ayolning har hil majburiyatlarini birining boshqasi ustidan ustunlik bilan adashtirmang. O`zining imkoniyatlarini, ichki dunyosini, iste`dodini nikohdan nimani kutayotganini bilishi er-xotinlari uchun muhimdir. Va bu narsa hamisha qo`lidan kelavermaydi. Erkak va ayol bir-biri uchun hamkorlar sifatida yaratilgan edilar, va ular bir-birini to`laligicha bilish qo`lidan kelmaydi.
Shunday bo`lsada, nikoh rishtalari bu shunchaki shaxsiy rohat va qanoatlantirish deyishdan yiroqmiz. Nikoh rishtalari vaqtinchalik baxt turtkisi beradigan shaxsiy manfaatlar uchun atalmagan edi. U erkakning va ayolning kuchli tomonlari birlashtirish uchun ko`zlangan edi, va nafaqat er-xotinlarga qandaydir foydani keltirish uchun, balki ular tarbiya qilayotgan farzandlariga ham, ular yashayotgan jamiyatga ham foydali bo`lishga ko`zlangan edi.
- Farzandlarning borligi va ularning tarbiyasi
Odam Ato va Momo Havo uchun gunoh qilishdan oldin ilk amri – “uvali-juvali bo`linglar” bo`lgan edi. Nikoh – bu yaqin va dilkash munosabatlari uchun xavfsiz orolchasidir, va ularning oqibatlarida oilada farzandlar tug`ilmoqdalar. Egamiz er va xotin o`rtasida bo`layotgan sevgining eng kuchli ifodasidan yangi hayotni yaratmoqda. Nikohning maqsadi – er-xotinlar o`zining xavfsizlikda his qilib, o`z farzandlarini mehr-muhabbatiga voyaga yetkazmog`i lozim. (Ibt. 1:28; Mat. 19:6)
- “Men va`da beraman” dil izhori
Erkak va ayolning butun hayot mobaybida, quvonchlarda ham, qayg`uda ham, oddiy kunlarda ham, bayram kunlarda ham birgalikda bo`lishi haqidagi bayonoti an`anaviy masihiy nikohning bir bo`lagi bo`lib qolmoqda. Odam Ato va Momo Havo buni qilmagan bo`lsada, gunoh qilishidan keyin bu va`dalari muhim ahamiyat kasb etmoqdalar, chunki:
- Bu va`dasi er-xotinlarning va uning farzandlarining huquqlarini himoya qilmoqda
- U sodiql qolishga yordam bermoqda, negaki shahvat va axloqsizlikni cheklanadigan chegaralarni aniqlanmoqda. (1 Kor. 7:2; Ibr. 13:4; 1 Sal. 4:2-5)
Nikoh to`yi va nikoh tuzish haqidagi shahodatnomasi nikohni tuzishi uchun kerakli shartlari bo`la oladimi?
Garchi, ikkalasi ham nikohning muhim qismlari hisoblansa-da, ammo aytishimiz kerakki, ularsiz ham nikoh ahdini tuzsa bo`ladi. Masihiylar uchun nikoh Xudoning ta`sisidir, va uning asosiy maqsadi na jamoatning na huquqiy an`anasi bo`lmoqda. Aslida, 4 nchi asrgacha nikoh uchun alohida ruhoniylarning ibodati borligi va nikoh ta`sisi bilan bog`langan qandaydir barakalar haqida hech qanday dalillar yo`q. Garchi, bizlar jamoatda to`y marosimini o`tkazishni qo`llab-quvvatlaymiz-u, va yuridik jihatdan barcha rasmiyatchiliklardan o`tib ketishga qarshilik ko`rsaymaymiz-u, shunday bo`lsada, bizlar nikoh bu aytib o`tilgan ikki ta`sisdan ustun qo`ymoqdamiz.
- Insoniyat va Xudoning o`zaro munosabatlari.
Muqaddas Kitobi ko`pincha Xudo va insoniyat o`rtasida munosabatlari taqqoslash nikoh so`zini ishlatmoqda. Garchi, Egamiz nikohni amaliy sabablarga ko`ra yaratgan bo`lsa-da, nikoh mohiyati va oqibatlari Xudo bizlarga qanday munosabatda bo`lmoqchi ekanligi namunasi sifatida xizmat qilmoqda. (Ef. 5:22-23; Yuh. 17:22-23)
Chuqur ma`nosi va uzoqqa borayotgan oqibatlari
Shuning uchun umid qilamizki, masihiylar uchun nikoh – bu shunchaki so`z yoki fuqaro huquqlari tilga olinadigan savol emas, deb to`g`ri tushunasiz. Nikoh – bu imonimizning va e`tiqodimizning tizimining bir bo`lagidir. Nikoh masihiylar uchun Xudoning eng avvalgi ijodning bir qismidir. U inson munosabatlarini qo`llab-quvvatlayapti. Odamlar o`z navbatida Xudo va Yerda istiqomat qilayotgan insoniyat o`rtasidagi munosabatlari aks ettirmoqdalar, va yaratgan Yeri uchun g`amxo`rlik qilmoqdalar. Bizning nuqtai nazardan, nikohning masihiy bo`lgan ustuvor tamoyillarning buzilishi Xudoning niyatlarning mantiqiy tomonini o`zgartirmoqda.
Yolg`izlar uchun muhim ko`rsatmalar.
Yolg`izlik Xudoning nigohlarida odamlarning qadrini kamsitmayapti. Har bir odamda bu dunyoda o`zining oliy maqsadi bor. Umrdosh roli yuqori darajadagi vaqt sarflashini, e`tiborini va ustuvorlarni taqsimlashni talab etiladi. Ayrim odamlar yolg`izlikni tanlab, hayotning katta qismini o`zining layoqatlariga bag`ishlanmoqdalar. Oila va farzandlari xizmatidan chalg`itishi mumkin. Biz hisoblaymizki, Iso yolg`izlikni tanlashining asosiy va yagona sababi – Uning bor e`tibori insoniyatni o`zgatirishga qaratilgan edi. 1 Kor. 7:38